Blockchain dünyayı dönüştürüyor.
Bitcoin ve diğer dijital para birimleri, aslında derin bir sosyal etki yaratma ve toplumsal sektörü bu yol boyunca dönüştürme potansiyeline sahip olabilir. Bu para birimleri, " Blockchain ( blok zincir) " adı verilen devrim niteliğinde bir teknolojiye dayanıyor. Bir blok zincir, aslında, şifreleme ile bağlantılandırılmış ve güvence altına alınmış ve eşler arası bir bilgisayar ağı üzerinde saklanan çevrimiçi işlemlerin dijital bir defteridir. Güncellemeler gerçek zamanlı olarak blokların (veya grupların) işlemlerinde merkezi bir otoritenin müdahalesi ya da merkezi bir otoritenin kontrolü olmaksızın gerçekleşir. Blockchain, kullanıcıların tamamlanmış işlemleri değiştirmesine izin vermez ve tüm kullanıcılar işlem geçmişini görebilir. Bu teknoloji heyecan vericidir, çünkü Blockchain’ de saklanan verilerin şeffaflığı ve güvenliği benzeri görülmemiş bir şekilde kullanıcılar arasındaki güven ve verimliliği sağlamaktadır.
Birçok kişi Blockchain teknolojisini yalnızca şifreleme işlemleri ile ilişkilendirmesine rağmen, örneğin emlak satışı, denetim verileri, seçmen kimliği veya tedarik zinciri gibi her türlü değişimin kaydedilmesi için kullanılabilir. Blockchain ayrıca, otomatik yönetimi veya mevzuata uygunluğu sağlayabilir; örneğin, güneş panelleri olan kişilerin otomatik olarak komşularına elektrik satmasına izin verebilir. Dünya nüfusunun yalnızca yüzde 0,5'i Blockchain kullanıyor, nüfusun yüzde 50'den fazlası İnternet'e erişiyor. Tıpkı internette olduğu gibi, zamanla kullanıcıların ve kullanımların patlama yapmasını bekliyoruz.
Blok zincirinin ve dijital para birimlerinin sosyal sektörde uygulanması henüz başlamış olmakla birlikte, en az beş önemli kullanım durumu şimdiden ortaya çıkmıştır:
Blockchain ile bağış toplamak
Bağış toplama fırsatlarını genişletmek için bir takım hayır kurumları ve vakıflar bağışçılardan doğrudan doğruya dijital para birimleriyle kabul etmektedir. Buna ek olarak, bir kaç kurum, kar amacı gütmeyen kuruluşlar veya sosyal etki projelerine para toplamak için özelleştirilmiş "hayır paraları" yarattı. Örneğin Bağışçılar; STK Yardım Kuruluşu: X Vakfının çalışmalarına fon sağlamak için X Vakfı Madeni Paraları satın alabilirler. Şimdiden, bu tür hayır kurumu dijital paraları milyonlarca dolarlık bir hacim yaratmış durumda.
Dijital para birimleri ve Blockchain, tüm alanlarda olduğu gibi yardım alanında da daha fazla şeffaflığa neden oldu. Örneğin, BitGive Vakfı, Bitcoin bağışçılarına ve halka "paranın nasıl harcanacağını görmek ve sonuçları izlemek için kar amacı gütmeyen işlemlerin gerçek zamanlı olarak izlenmesine " olanak tanıyan GiveTrack adlı bir girişim başlattı. Birleşmiş Milletler Dünya Gıda Programı(WFP), Ürdün’de, Suriyeli mültecilere bazı marketlerde geçerli dijital para fişleri dağıtarak, tamamıyla şeffaf ve izlenebilir bir başka deney gerçekleştirdi. WFP, Blockchain platformunu 1,4 milyon doları 10.000 kişiye başarıyla aktarmak için kullandı ve nakit taşımanın tehlikelerini ortadan kaldırdı.
Çin'in e-ticaret devi Alibaba, “Ant Love” adında bir Blockchain bağış sistemi geliştirdi. Geçtiğimiz yıl “Ant Love”, Alibaba'nın 450 milyon kullanıcısından herhangi birinin bağışlarını kaydederek çeşitli hayır gruplarına ve STK'lara bağış yapmalarını sağladı. Sistem, bağışçıların işlem geçmişlerini takip etmesine ve bağış yaptıkları kuruluşların paralarını nasıl kullandığını izlemelerini sağlıyor.
Blockchain Bankacılık işlemler
Bazı kuruluşlar, göçmen işçiler tarafından sınırlar ötesine aktarılan havale maliyetlerini azaltmak için blok zincir teknolojisini kullanmaktadır. Bu rakam, her sene gelişmekte olan ülkelere sağlanan uluslararası yardım miktarının üç katı kadar, yani yılda yaklaşık 440 milyar dolardır. Şu anda, uluslararası para gönderme ve alma ile ilgili yüksek işlem ücretleri nedeniyle alıcılara ulaşmada en az 32 milyar dolarlık bir kayıp yaşandığı tahmin edilmektedir.
Dijital para cüzdanlarından en iddialılarından olan “Abra” havale servis ücretlerini yüzde 90 oranında düşüreceğini iddia ediyor. Hâlihazırda 155 ülkede faaliyet gösteren Abra, gönderilen parayı onu Blockchain platformundan geçirip, diğer tarafta yerel para birimi cinsinden alınabilmesini sağlıyor.
BitPesa ve Rebit gibi diğer hizmetler de uygun fiyatlı küresel havale sistemleri yaratarak Blockchain teknolojisi ve Dijital para kullanıyor. Örneğin, BitPesa'nın havale platformunu kullanarak yapacağınız bir para transferinde bankaların alacağı %20’ye kıyasla, 1-3 arasında bir komisyon ödeyeceksiniz. Buna ek olarak, normalde bir hafta kadar sürebilecek bir transferi, bir günde yapabilirsiniz.
Blockchain Kimlikler ve Tapular
Birleşmiş Milletler'e göre, her beş insandan biri hukuki bir kimlik taşımıyor ve bu oranların, genellikle birdenbire kaçmak zorunda kalan mülteciler için daha da yüksek olduğu düşünülüyor. “Küresel Kimlik Ağı” ve “İnsanlaşmış İnternet” projesi ile dağıtılan dijital “lockboxes”; Blockchain üzerinde doğum belgesi, üniversite dereceleri, sağlık bilgileri Vb. gibi kendileri için çok önemli olan bilgileri güvenle saklanabilir. Kullanıcılar bilgilerini gizli ve güvende tutabilir ve herkesin dünyanın her yerinden erişmesine izin verebilir.
Bu arada, “Project Amply”, eski kâğıt sistemini değiştirmek için Güney Afrika'daki okul çocuklarına yönelik Blockchain üzerinde bir dijital kimlik ve sübvansiyon yönetim sistemi oluşturuyor. Çocuklar (ve velileri), kişisel olarak kendi dijital kimliğini ve kişisel verilerini kontrol ediyor. Sistem, kalkınma hizmetlerinin dağıtımını izlerken; yatırımcılar ve hizmet sağlayıcılar ise bu verileri; hizmet ve hedeflerini daha iyi yönetmek için kullanıyor. Ayrıca, yönetim süresini ve maliyetlerini düşürürken, okulların ve sosyal hizmet sağlayıcılarının nerede ve nasıl hizmetler sunacakları konusunda önceden bilgi edinmelerini sağlıyor.
Blockchain’ in bir başka çığır açan kullanımı, arazi mülkiyet haklarının güvence altına alınması içindir. “Bitland”, adındaki organizasyon, bireylerin ve grupların arazilerinin incelenmesi ve Blockchain üzerinde tapu siciline sahip olmasını sağlayacak hizmetler sunmak için Gana'daki bir projeye pilotluk yaparak kalıcı ve denetlenebilir bir kayıt sağlıyor
Dubai, Estonya, Gürcistan ve İsveç'teki hükümetler de dâhil olmak üzere birçok hükümet, mülkiyet haklarının güvence altına alınmasına yönelik blok-tabanlı yaklaşımlara şimdiden başlıyor.
Blockchain Demokrasisi
Devletler, demokratik süreçleri ve katılımı güçlendirmek için Blockchain teknolojisini kullanabilirler. “Ballotchain” gibi Blockchain sistemleri, katılımcıların istediği zaman doğrulayabileceği güvenli ve anonim oylamayla çevrimiçi seçimleri yönetebilir. Sistem, seçmenlerin iki kez oy kullanamaması ya da seçim dolandırıcılığı yapmaması sağlanmakta böylece seçim süreçlerinin bütünlüğünü korumaktadır.
Blockchain’ in yönetişim alanındaki bir başka ilginç uygulaması, oylamanın herhangi bir yerinde, başka bir güvenilir tarafa aktarma yeteneğidir. "Sıvı Demokrasi" adı verilen bu Blockchain tabanlı uygulamanın yaratıcıları Blockchain’i, ulusal sınırları aşan yeni bir küresel yönetişim sistemi kurma fırsatı olarak görüyor. Demokrasiyi evrensel bir insan hakkı olarak kabul ettiğini açıklayan bir gurup, “Bitnasyon” adı verdikleri bir Blockchain tabanlı oluşumla şimdiden Blockchain ulus devletin temellerini atıyor.
“Follow My Vote”, oy verme işlemlerini gerçekleştirmek ve kimlik hırsızlığını önlemek için Blockchain teknolojisinin kullanıldığı bir sistemdir. “Follow My Vote” sisteminde seçmenlerin önemli avantajlarından biri, oylama seçeneklerini herhangi bir noktada doğrulayabilmesidir.
Ukrayna, güvenli ve doğrulanabilir yerel seçimleri desteklemek için şimdiden blok zincirleri deniyor. Uygulama, yerel seçimler için özel olarak tasarlanmış bir Blockchain platformu olan “E-vox”u kullanarak birkaç kasabada denenmeye başladı bile.
Doğayı Blockchain ile korumak
Şeffaf fakat müdahale edilemeyen Blockchain destekli tedarik zinciri yönetimi sistemleri, çiftlikten masaya ürünleri izleyebilir ve bir gıda ürününün organik veya Adil Ticaret olup olmadığını gösterebilir. Başlangıç “Everledger” elmasların kökenini belirlemek ve akış kontrolüne yardımcı olmak için Blockchain üzerinde 1,6 milyondan fazla elmas için benzersiz veriler yükledi “blood diamonds”.
Başka bir örnekte, mercan resifleri için şeffaf, küresel bir veri tabanı oluşturmak için çalışmalar devam etmektedir. Standart bir web tabanlı veri tabanının aksine, depo tamamen güvenli olup, herhangi bir kurum veya aracı tarafından denetlenmez.
Blockchain vazgeçilmez doğasına rağmen, hâlâ genç bir teknolojidir ve birtakım zorluklar sunmaktadır. Birincisi, karmaşık kimlik doğrulama algoritmalarına ve kriptografiye dayanır. Kullanıcılar Blockchain uzmanı olmak zorunda değilken, tarayıcıların ve uygulamaların kullanıcıların internete girmesine yardımcı olduğu gibi, teknolojiye dayanan araçların kullanıcı dostu arayüzlere ihtiyacı da var.
Birçok kişi Blockchain teknolojisini yalnızca şifreleme işlemleri ile ilişkilendirmesine rağmen, örneğin emlak satışı, denetim verileri, seçmen kimliği veya tedarik zinciri gibi her türlü değişimin kaydedilmesi için kullanılabilir. Blockchain ayrıca, otomatik yönetimi veya mevzuata uygunluğu sağlayabilir; örneğin, güneş panelleri olan kişilerin otomatik olarak komşularına elektrik satmasına izin verebilir. Dünya nüfusunun yalnızca yüzde 0,5'i Blockchain kullanıyor, nüfusun yüzde 50'den fazlası İnternet'e erişiyor. Tıpkı internette olduğu gibi, zamanla kullanıcıların ve kullanımların patlama yapmasını bekliyoruz.
Blok zincirinin ve dijital para birimlerinin sosyal sektörde uygulanması henüz başlamış olmakla birlikte, en az beş önemli kullanım durumu şimdiden ortaya çıkmıştır:
Blockchain ile bağış toplamak
Dijital para birimleri ve Blockchain, tüm alanlarda olduğu gibi yardım alanında da daha fazla şeffaflığa neden oldu. Örneğin, BitGive Vakfı, Bitcoin bağışçılarına ve halka "paranın nasıl harcanacağını görmek ve sonuçları izlemek için kar amacı gütmeyen işlemlerin gerçek zamanlı olarak izlenmesine " olanak tanıyan GiveTrack adlı bir girişim başlattı. Birleşmiş Milletler Dünya Gıda Programı(WFP), Ürdün’de, Suriyeli mültecilere bazı marketlerde geçerli dijital para fişleri dağıtarak, tamamıyla şeffaf ve izlenebilir bir başka deney gerçekleştirdi. WFP, Blockchain platformunu 1,4 milyon doları 10.000 kişiye başarıyla aktarmak için kullandı ve nakit taşımanın tehlikelerini ortadan kaldırdı.
Çin'in e-ticaret devi Alibaba, “Ant Love” adında bir Blockchain bağış sistemi geliştirdi. Geçtiğimiz yıl “Ant Love”, Alibaba'nın 450 milyon kullanıcısından herhangi birinin bağışlarını kaydederek çeşitli hayır gruplarına ve STK'lara bağış yapmalarını sağladı. Sistem, bağışçıların işlem geçmişlerini takip etmesine ve bağış yaptıkları kuruluşların paralarını nasıl kullandığını izlemelerini sağlıyor.
Blockchain Bankacılık işlemler
Bazı kuruluşlar, göçmen işçiler tarafından sınırlar ötesine aktarılan havale maliyetlerini azaltmak için blok zincir teknolojisini kullanmaktadır. Bu rakam, her sene gelişmekte olan ülkelere sağlanan uluslararası yardım miktarının üç katı kadar, yani yılda yaklaşık 440 milyar dolardır. Şu anda, uluslararası para gönderme ve alma ile ilgili yüksek işlem ücretleri nedeniyle alıcılara ulaşmada en az 32 milyar dolarlık bir kayıp yaşandığı tahmin edilmektedir.
Dijital para cüzdanlarından en iddialılarından olan “Abra” havale servis ücretlerini yüzde 90 oranında düşüreceğini iddia ediyor. Hâlihazırda 155 ülkede faaliyet gösteren Abra, gönderilen parayı onu Blockchain platformundan geçirip, diğer tarafta yerel para birimi cinsinden alınabilmesini sağlıyor.
BitPesa ve Rebit gibi diğer hizmetler de uygun fiyatlı küresel havale sistemleri yaratarak Blockchain teknolojisi ve Dijital para kullanıyor. Örneğin, BitPesa'nın havale platformunu kullanarak yapacağınız bir para transferinde bankaların alacağı %20’ye kıyasla, 1-3 arasında bir komisyon ödeyeceksiniz. Buna ek olarak, normalde bir hafta kadar sürebilecek bir transferi, bir günde yapabilirsiniz.
Blockchain Kimlikler ve Tapular
Birleşmiş Milletler'e göre, her beş insandan biri hukuki bir kimlik taşımıyor ve bu oranların, genellikle birdenbire kaçmak zorunda kalan mülteciler için daha da yüksek olduğu düşünülüyor. “Küresel Kimlik Ağı” ve “İnsanlaşmış İnternet” projesi ile dağıtılan dijital “lockboxes”; Blockchain üzerinde doğum belgesi, üniversite dereceleri, sağlık bilgileri Vb. gibi kendileri için çok önemli olan bilgileri güvenle saklanabilir. Kullanıcılar bilgilerini gizli ve güvende tutabilir ve herkesin dünyanın her yerinden erişmesine izin verebilir.
Bu arada, “Project Amply”, eski kâğıt sistemini değiştirmek için Güney Afrika'daki okul çocuklarına yönelik Blockchain üzerinde bir dijital kimlik ve sübvansiyon yönetim sistemi oluşturuyor. Çocuklar (ve velileri), kişisel olarak kendi dijital kimliğini ve kişisel verilerini kontrol ediyor. Sistem, kalkınma hizmetlerinin dağıtımını izlerken; yatırımcılar ve hizmet sağlayıcılar ise bu verileri; hizmet ve hedeflerini daha iyi yönetmek için kullanıyor. Ayrıca, yönetim süresini ve maliyetlerini düşürürken, okulların ve sosyal hizmet sağlayıcılarının nerede ve nasıl hizmetler sunacakları konusunda önceden bilgi edinmelerini sağlıyor.
Blockchain’ in bir başka çığır açan kullanımı, arazi mülkiyet haklarının güvence altına alınması içindir. “Bitland”, adındaki organizasyon, bireylerin ve grupların arazilerinin incelenmesi ve Blockchain üzerinde tapu siciline sahip olmasını sağlayacak hizmetler sunmak için Gana'daki bir projeye pilotluk yaparak kalıcı ve denetlenebilir bir kayıt sağlıyor
Dubai, Estonya, Gürcistan ve İsveç'teki hükümetler de dâhil olmak üzere birçok hükümet, mülkiyet haklarının güvence altına alınmasına yönelik blok-tabanlı yaklaşımlara şimdiden başlıyor.
Blockchain Demokrasisi
Devletler, demokratik süreçleri ve katılımı güçlendirmek için Blockchain teknolojisini kullanabilirler. “Ballotchain” gibi Blockchain sistemleri, katılımcıların istediği zaman doğrulayabileceği güvenli ve anonim oylamayla çevrimiçi seçimleri yönetebilir. Sistem, seçmenlerin iki kez oy kullanamaması ya da seçim dolandırıcılığı yapmaması sağlanmakta böylece seçim süreçlerinin bütünlüğünü korumaktadır.
Blockchain’ in yönetişim alanındaki bir başka ilginç uygulaması, oylamanın herhangi bir yerinde, başka bir güvenilir tarafa aktarma yeteneğidir. "Sıvı Demokrasi" adı verilen bu Blockchain tabanlı uygulamanın yaratıcıları Blockchain’i, ulusal sınırları aşan yeni bir küresel yönetişim sistemi kurma fırsatı olarak görüyor. Demokrasiyi evrensel bir insan hakkı olarak kabul ettiğini açıklayan bir gurup, “Bitnasyon” adı verdikleri bir Blockchain tabanlı oluşumla şimdiden Blockchain ulus devletin temellerini atıyor.
“Follow My Vote”, oy verme işlemlerini gerçekleştirmek ve kimlik hırsızlığını önlemek için Blockchain teknolojisinin kullanıldığı bir sistemdir. “Follow My Vote” sisteminde seçmenlerin önemli avantajlarından biri, oylama seçeneklerini herhangi bir noktada doğrulayabilmesidir.
Ukrayna, güvenli ve doğrulanabilir yerel seçimleri desteklemek için şimdiden blok zincirleri deniyor. Uygulama, yerel seçimler için özel olarak tasarlanmış bir Blockchain platformu olan “E-vox”u kullanarak birkaç kasabada denenmeye başladı bile.
Doğayı Blockchain ile korumak
Şeffaf fakat müdahale edilemeyen Blockchain destekli tedarik zinciri yönetimi sistemleri, çiftlikten masaya ürünleri izleyebilir ve bir gıda ürününün organik veya Adil Ticaret olup olmadığını gösterebilir. Başlangıç “Everledger” elmasların kökenini belirlemek ve akış kontrolüne yardımcı olmak için Blockchain üzerinde 1,6 milyondan fazla elmas için benzersiz veriler yükledi “blood diamonds”.
Başka bir örnekte, mercan resifleri için şeffaf, küresel bir veri tabanı oluşturmak için çalışmalar devam etmektedir. Standart bir web tabanlı veri tabanının aksine, depo tamamen güvenli olup, herhangi bir kurum veya aracı tarafından denetlenmez.
Blockchain vazgeçilmez doğasına rağmen, hâlâ genç bir teknolojidir ve birtakım zorluklar sunmaktadır. Birincisi, karmaşık kimlik doğrulama algoritmalarına ve kriptografiye dayanır. Kullanıcılar Blockchain uzmanı olmak zorunda değilken, tarayıcıların ve uygulamaların kullanıcıların internete girmesine yardımcı olduğu gibi, teknolojiye dayanan araçların kullanıcı dostu arayüzlere ihtiyacı da var.
Yorumlar
Yorum Gönder